فیلم خدمتگزار امام سجاد ع

 

مدت زمان: 20 دقیقه 40 ثانیه

سبک زندگی امام سجاد (ع) قسمت دوم

امام سجاد علیه‏السلام بر اساس احکام قرآنی بر آن بود تا بینوایان و یتیمان را دریابد.(بلد، آیات ۱۵ و ۱۶) أَحْمَدَ بْنَ حَنْبَلِ از مُعَمَّرٍ، از  شَیْبَهِ بْنِ نُعامَه نقل می کند: اِنَّهُ کانَ یَقُوتُ مِأهَ أَهْلِ بَیْتٍ بِالْمَدینَهِ؛ امام سجاد علیه السلام صد خانواده را در مدینه غذا مى داد و آنان را تأمین مى کرد. (بحارالانوار، ج ۴۶، ص ۸۸)

ایشان در برخورد با مستمندان و درخواست کنندگان نیز به گونه ای عمل می کرد که شخص نه تنها خوار نشود، بلکه احساس کند که موجبات خیری برای امام (ع) را فراهم آورده است. در روایت است: وَ کـانَ علیه السلام اِذا أتـاهُ السائِلَ یَقُـولُ: مَرْحَبا بِمَنْ یَحْمِلُ زادى اِلَى الآخِرَهِ؛ هنگامى که فقیر خدمت امام علیه السلام مى آمد، امام مى فرمود: آفرین بر کسى که زاد و توشه مرا به آخرت حمل مى کند. (بحارالانوار، ج ۴۶، ص ۹۸)

به نظر آن امام همام(ع) صدقه به فقیر، مثل آن است که انسان بار سنگین خود را به کسى بسپارد تا آن طرف پل و رودخانه، سالم به انسان تحویل دهد. آخرت، آن سوى رود است و صدقه، در قیامت به انسان بر مى گردد.

سیره و سبک زندگی خانوادگى امام علیه‏السلام

اخلاق خانوادگی شاید مهم ترین مشکل انسان امروز باشد؛ زیرا مشکلات اجتماع از خانواده آغاز می شود و اگر اخلاق خانوادگی و هنجارهای آنان به درستی مراعات شود، اجتماع نیز هنجارگرا خواهد شد. در این جا به گوشه هایی از سبک زندگی خانوادگی آن حضرت(ع) اشاره می شود.

۱. خـدمت به خـانواده

کسى که مسؤولیت خانواده اى را بر عهده مى گیرد، باید در حدّ توان مالى به آنان وسعت دهد و نیازهایشان را برآورده کند، تا احساس کمبود نکنند. رسیدگى به خانواده و تأمین خواسته هاى آنان در حدّ معقول و متعادل، وظیفه مردِ خانه است و خدا هم به چنین کسانى اجر و ثواب عطا مى کند. در حدیث است: کسى که ثروت دارد، ولى به خانواده و فرزندانش نمى رسد، آنان آرزوى مرگ او را خواهند داشت.

امام على بن الحسین علیهماالسلام فرمود:  لَأَنْ أدْخُلَ السُّوقَ وَمَعى دِرْهَمٌ أَبْتاعُ بِهِ لَحْما لِعِیالى وَقَدْ قَرَمُوا اِلَیْهِ أَحَبُّ اِلَىَّ مِنْ أَنْ أُعْتِقَ نَسِمَهً؛ این که وارد بازار شوم و همراهم درهمى باشد که با آن براى خانواده ام گوشتى بخرم که به آن اشتیاق دارند، براى من محبوبتر است از اینکه فردى را آزاد کنم. (وسائل الشیعه، ج ۱۵، ص ۲۵۱، ح ۶)

۲. اخلاق خانوادگی نشانه ایمان کامل

از نظر امام سجاد(ع) ایمان کامل نشانه هایی دارد که از جمله آن ها اخلاق خانوادگی نیک است. امام أَبى جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلىٍّ الباقر علیهماالسلام می فرماید: کانَ أَبى عَلىُّ بْنُ الْحُسَیْنِ علیهماالسلام یَقُولُ: اَرْبَعٌ مَنْ کُنَّ فیهِ کَمُلَ اِیمانُهُ، و مُحِّصَتْ عَنْهُ ذُنُوبُهُ، وَ لَقِىَ رَبَّهُ وَ هُوَ عَنْهُ راضٍ: مَنْ وَفى لِلّهِ بِما جَعَلَ عَلى نَفْسِهِ لِلنّاسِ، وَ صَدَقَ لِسانُهُ مَعَ النّاسِ، وَاسْتَحْیى مِنْ کُلِّ قَبیحٍ عِنْدَاللّه ِ وَ عِنْدَ النّاسِ، وَ حَسُنَ خُلْقُهُ مَعَ أَهْلِهِ؛ پدرم امام على بن الحسین علیهماالسلام مى فرمود: هرکس داراى چهار ویژگى باشد، ایمانش کامـل است، و گناهانش از او خواهد ریخت و پروردگارش را در حالى که از او خوشنود است ملاقات خواهد کرد:۱ ـ کسى که حق مردم را به خاطر خدا ادا کند؛ ۲ ـ با مردم راست سخن گوید؛ ۳ ـ از زشتیها پیش خدا و مردم حیا و پرهیزکند؛ ۴ ـ با خانواده اش با اخلاق خوب برخورد کند. (امالى مفید، ص ۲۹۹)

۳. سلامت نـوزاد نه جنسیت آن

از نظر اسلام، فرزند نعمت و رحمت الهی است. در گام نخست انسان باید شاکر سلامت جسم و روان کودک باشد و در مرتبه دوم باید از خداوند بخواهد تا این بچه سالم را صالح نیز قرار دهد. پس مهم تر از دختر یا پسر بودن فرزند، سلامتى آنان است. گاهى یک فرزند که معلول فکرى و جسمى است، یک عمر مایه غصّه و سختى والدین مى شود. از این رو بر سلامت جسمى نوزاد باید خدا را شکر کرد و قدر این نعمت را دانست.

در سیره امام سجاد(ع) آمده است: کانَ عَلىُّ بْنُ الْحُسَیْنِ علیهماالسلام اِذا بُشِّرَ بِوَلَدٍ لَمْ یَسْأَلْ أَذَکَرٌ هُوَ أَمْ اُنْثى حَتّى یَقُولَ: أَسَوِىٌّ؟ فَاِذا کانَ سَوِیّا قالَ: اَلْحَمْدُلِلّهِ الَّذى لَمْ یَخْلُقْ مِنّى خَلْقا مُشَوَّها؛ امام علی بن حسین علیه السلام این چنین بود: هنـگامى که به او بشـارت فرزندى مى دادند نمى پرسید پسر است یـا دختر؟ مى پرسید: آیا سالم است؟ وقتى سالم بود مى فرمود: حمد و ستایش مخصوص خدایى است که از من مخلوق ناقص و زشت خلق نکرده است. (وسائل الشیعه، ج ۱۵، ص ۱۴۳، ح ۱)

۴. مداومت وپشتکار درکارها

از عوامل موفقیت انسان در راه هدف، استمرار و تداوم و پشتکار است. قطرات آب، وقتى به صورت پیوسته بر سنگى بچکد، سنگ را سوراخ مى کند و این نتیجه تداوم و استمرار است. در ارزیابى اعمال، باید بر کیفیّت و استمرار آن اندیشید. کار نیک و مثبت، هر چند اندک باشد، اگر تداوم داشته باشد ارزشمندتر است.

امام صادق علیه السلام درباره ارزش پشتکار در کارها در سیره و سبک زندگی جدش می فرماید: کانَ عَلىُّ بْنُ الْحُسَیْنِ علیهماالسلام یَقُولُ: اِنّى لاُحِبُّ أنْ اُداوِمَ عَلَى الْعَمَلِ وَ اِنْ قَلَّ؛ امام على بن الحسین علیهماالسلام مى فرمود: من دوست دارم که بر کار مداومت داشته باشم اگر چه کم باشد. (وسائل الشیعه، ج ۱، ص ۷۰)

۵. روش استاد برخورد با دانشجو

خداوند، طالبانِ علم را دوست مى دارد و دانش، معیار برترى و ارزش است. به وسیله علم و دانش مى توان به خداشناسى رسید و کارهاى خیر را شناخت و عمل کرد. هر قدمى که در این راه برداشته شود، مقدس و ارزشمند است.

اِنَّ عَلىَّ بْنَ الْحُسَـیْنِ صَلواتُ اللّهِ عَلَیْه کانَ اِذا جـاءَهُ طالِـبُ عِلْمٍ قالَ: مَرْحَبا بِوَصیَّهِ رَسُولِ اللّهِ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ. ثُمَّ یَقُولُ: اِنَّ طالِبَ الْعِلْمِ اِذا خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ لَمْ یَضَعْ رِجْلَهُ عَلى رَطْبٍ وَلا یابِسٍ مِنَ الاَْرْضِ اِلاّ سَبَّحَتْ لَهُ اِلَى الاَرَضینَ السّابِعَهِ؛ امام علی بن حسین که درود خدا بر او باد هنگامى که دانشجویى خدمتش مى رسید مى فرمود: آفرین بر وصیّت رسول خدا. صلی الله علیه و آله سپس مى فرمود: هنگامى که طالب علم از منزلش خارج مى شود پایش را روى هیچ تر و خشکى از زمین نمى گذارد مگر اینکه زمین تا طبقه هفتم بر او تسبیح مى گوید. (بحارالانوار، ج ۱، ص ۱۶۸، ح ۱۶)

۶. مراعات والدین

در اسلام مراعات حال والدین بسیار مورد توجه قرار گرفته است. احسان و اکرام نسبت به آنان در دستور کار است(بقره، آیه ۸۳؛ نساء، آیه ۳۶؛ انعام، آیه ۱۵۱) و هر گونه بی ادبی به معنای از میان رفتن برکت و کوتاهی عمر و بسیاری از مشکلات دیگر در زندگی بشر می شود. از نظر اسلام ادب و احترام فرزند نسبت به پدر، نشانه فهم و کمال فرزندان است. فرزند نباید از پدرش جلوتر بیافتد، به او تکیه کند، صدایش را در مقابل پدر بلند کند و پرخاشگرى نماید و حتی اف بگوید.(اسراء، آیه ۲۳) در این میان «حق پدر» بسیار عظیم است و کسى که این حق را نشناسد و مراعات نکند، از زندگى خیر نمى بیند.

عَنْ عَبْدِاللّهِ بْنِ مِسْکانَ مى گوید: سَمِعْتُ أَبا جَعْفَرٍ علیه السلام یَقُولُ: اِنَّ أَبى کَرَّمَ اللّهُ وَجْهَهُ نَظَرَ اِلى رَجُلٍ وَ مَعَهُ اِبْنُهُ، وِالاِبْنُ مُتَّکٍ عَلى ذِراعِ الْعَبْدِ. قالَ علیه السلام: فَما کَلَّمَهُ عَلىُّ بْنُ الْحُسَـیْنِ علیهماالسلام مَقْتا لَهُ حَتّى فارَقَ الدُّنْیا؛ از امام باقر علیه السلام شنیدم که مى فرمود: پدرم نگاهش افتاد به مردى که پسرش همراهش بود و بر بازوى پدر تکیه کرده بود. تا وقتى که پدرم زنده بود به خاطر بى ادبى پسر، با او صحبت نکرد. (مشکاه الانوار، ص ۱۶۵)

البته این امر اختصاصی به پدر ندارد و چنان که گفته شد نسبت به والدین است. در روایتی دیگر درباره حق مادر آمده است: به امام سجاد علیه السلام گفته شد:  اِنَّکَ أَبَرُّالنّاسِ وَ لا تَأْکُلُ مَعَ اُمِّکَ فىقَصْعَهٍ وَ هِىَ تُریدُ ذلِکَ؟ فَقالَ علیه السلام: أَکْرَهُ أَنْ تَسْبِقَ یَدى اِلى ما سَبَقَتْ اِلَیْهِ عَیْنُها فَأکَونَ عاقّا لَها فَکانَ بَعْدَ ذلِکَ یُغَطّىالْغَضَارَهَ بِطَبَقٍ وَیُدْخِلُ یَدَهُ مِنْ تَحْتِ الطَّبَقِ وَیَأْکُلُ؛ شما برترین مردم هستید ولى با مادرتان در یک کاسه غذا نمى خورید با اینکه او چنین مى خواهد. امام علیه السلام فرمود: من دوست ندارم دستانم به طرف چیزى دراز شود که قبلش چشم مادرم به آن افتاده است و من عاقّ او شوم. پس از این امام با طبقى روى کاسه سفالى را مى پوشاند و دستش را از زیر طبق مى برد و غذا مى خورد. (بحارالانوار، ج ۴۶، ص ۹۳ و بلاغه الامام على بن الحسین علیهماالسلام ص۲۱۴ باب سوم کلمات قصار.)

۷. تربیت خانواده

امام تلاش داشت تا همه خانواده را از آتش دوزخ دور نگه دارد چنان که فرمان قرآن است.(تحریم، آیه ۶) تربیت به ویژه در حوزه حلال و حرام خیلی مهم و اساسی است؛ زیرا این لقمه ها است که در رفتار و شخصیت انسان تاثیرگذار است. در روایت است:  عَنْ أَبى عَبدِاللّهِ علیه السلام فى حَدیثِ الْلُّقَطَهِ قالَ: وَکانَ عَلىُّ بْنُ الْحُسَیْنِ علیهماالسلام یَقُولُ لاَهْلِهِ: لا تَمَسُّـوها؛ امام صادق علیه السلام ضمن حدیث اشیاء پیدا شده فرمود: امام على بن الحسین علیهماالسلامبه خاندانش مى فرمود: به اشیاء پیدا شده دست نزنید. (وسائل الشیعه، ج ۱۷، ص ۳۴۸، ح ۱.)

این رویه از آن جهت است که تصرّف در مال دیگرى بدون اجازه، حرام است. اموال پیدا شده، ملک دیگران است و نمى توان به آن دست زد و آن را براى خود برداشت و اگر کسى به آن دست زد، مسؤول است تا صاحبش را پیدا کرده به او برساند.

۸. بزرگداشت فرهنگ عاشورایی

یـاد کـربــلا و بزرگداشت آن برای حفظ فرهنگ عاشورایی در دستور کار همه پیامبران و امامان(ع) بوده است. امام سجاد(ع) نیز به نوبه خود این فرهنگ عاشورایی را زنده نگه می داشت.

امام صادق علیه السلام فرمود: اَلْبَکّاؤُونَ خَمْسَهٌ: آدَمُ وَیَعْقُوبُ وَیُوسُفُ وَفاطِمَهُ بِنْتُ مُحَّمَدٍ صلی الله علیه و آله وَعَلىُّ بْنُ الْحُسَیْنِ علیهماالسلام … فَبَکى عَلىُ بْنُ الْحُسَیْنِ علیهماالسلام عِشْرِینَ أَوْ أَرْبَعینَ سَنَهٍ، ماوُضِعَ بَیَنْ یَدَیْهِ طَعامٌ اِلاّبَکى؛ افراد زیاد گریه کن پنج نفر بودند: حضرت آدم، یعقوب، یوسف، فاطمه دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله و امام سجاد علیه السلام … که امام بیست یا چهل سال گریه کرد، هیچ گاه غذا جلوى امام علیه السلامنگذاشتند مگر اینکه گریه کرد.

در حقیقت فرهنگ «یاد»، در سیره امامان معصوم نسبت به حادثه عاشورا، عامل زنده نگه داشتن آن بود. حادثه کربلا، هم اوج مظلومیت اهل بیت علیهم السلام بود، هم اوج فداکارى و جهاد در راه حق. گریه بر شهید کربلا، این دو نکته را زنده مى کند و مقابله با سیاست دشمن است که مى خواهد عاشورا از یادها برود.( بحار الانوار، ج ۸۲ ، ص ۸۶ ح ۳۳)

امام صادق علیه السلام در جایی دیگر فرموده است: اِنَّ زَیْنَ الْعابِدینَ بَکى عَلى أَبیهِ أَرْبَعینَ سَنَهً، صائِما نَهارَهُ، قائِما لَیْلَهُ، فَاِذا حَضَرَ الاِْفْطارُ جاءَ غُلامُهُ بِطَعامِهِ وَشَرابِهِ فَیَضَعُهُ بَیْنَ یَدَیْهِ فَیَقُولُ: کُلْ یا مَوْلاىَ، فَیَقُولُ علیه السلام: قُتِلَ ابْنُ رَسُولِ اللّهِ علیه السلام جائِعا، قُتِلَ ابْنُ رَسُولِ اللّه علیه السلام عَطْشانا، فَلایَزالُ یُکَرِّرُ ذلِکَ وَیَبْکى حَتّى یَبِلَّ طَعامُهُ بِدُمُوعِهِ، وَیَمْزِجُ شَرابُهُ بِدُمُوعِهِ فَلَمْ یَزَلْ کَذلِکَ حَتّى لَحِقَ بِاللّهِ عَزِّوَجَلَّ؛ امام زین العابدین علیه السلام چهل سال براى پدر بزرگوارش گریه کرد، در حالى که روزش، روزه دار بود و شبش، شب زنده دارى مى کرد، هنگامى که وقت افطار مى شد غلامش غذا و نوشیدنى براى او مى آورد و جلویش مى گذاشت و مى گفت: بخور، امام علیه السلام مى فرمود: فرزند رسول خدا علیه السلام گرسنه و تشنه شهید شد. این جمله را تکرار مى کرد و گریه سر مى داد تا اینکه آب و غذایش با اشک چشمش مخلوط مى شد. او همواره چنین بود تا اینکه به جوار رحمت حق شتافت. (وسائل الشیعه، ج ۲ ،ص ۹۲۳)

۹. محبت و برخـورد نیک با حـیوان

رعایت حقوق حیوانات و پرهیز از اذیت و آزار آنها از توصیه هاى دینى است، به خصوص اگر وفادار باشند و ویژگى هاى خاصى داشته باشند. این حدیث مى رساند که حیوانات هم نسبت به مقام والاى امامان آگاهند، هر چند ما از زبان و دنیاى آنها بى خبر باشیم.

امام باقر علیه السلام فرمود: لَمّا ماتَ عَلىُّ بْنُ الْحُسَیْنِ علیهماالسلام کانَتْ ناقَهٌ لَهُ فِى الرَّعْىِ جاءَتْ حتَّى ضَرَبَتْ بِجِّرانِها عَلَى الْقَبْرِ وَتَمَرَّغَتْ عَلَیْهِ وَإِنَّ أَبى کانَ یَحِّجُ عَلَیها وَما قَرَعَها قَرْعَهً قَطُّ؛ وقتى که علی بن حسین علیه السلام به شهادت رسید شترى داشت که در چراگاه بود. از آنجا آمد و سر و گردنش را به قبر امام زد و به خاک غلطید. پدر بزرگوارم سوار بر آن مى شد و حجّ انجام مى داد و هرگز به آن حیوان ضربه اى نزد. (بحارالانوار، ج ۲۷، ص ۱۶۸ ح ۱۶)

انیمیشن داستان شهادت امام سجاد ع

 

مدت زمان: 8 دقیقه 36 ثانیه

فیلم کوتاه درباره امام سجاد